Birçok medeniyetten izler haiz Van Kalesi’nin güneyindeki “Eski Van Şehri”nde yürütülen çalışmalar kapsamında Celil Cami, Değerli Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Paşa Hanı, Çifte Isıdam, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıcın dahi restore edilmesi hedefleniyor.
Başta Urartular atılmak üzere Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlılar, Anadolu Selçuklu, Akkoyunlular ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde yerleşme yeri kendisine kullanılan Van Kalesi’nin güneyindeki “Çarkıt Van Şehri”nin ayağa kaldırılmasına müteveccih çalışmalar devam ediyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Cazibe Merkezlerini Sübvansiyon Programı kapsamında Şark Küçük Asya Kalkınma Ajansı (DAKA) vasıtasıyla desteklenen “Çarkıt Van Şehri’nin Canlandırılması Birinci Kadem Projesi” çerçevesinde yürütülen kazı çalışmalarında, kentin geçmişine dair yetişkin bulgulara ulaşılıyor.
Van Müze Müdürlüğünün koordinasyonunda, Van Yüzüncü Sene Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü Akademisyen Prof. Dr. Gülsen Ser’ın ilmî danışmanlığında 4 aydır ölçülü kazılarda, aralarında tekellüm tarihçisi ve arkeologların bulunduğu 50 yabanlık ekip fariza yapıyor.
Bu sene yapılar arasında bağlantıyı kuran yeni bir el, gülleler, tüfek ve şarapnel parçalarının ortaya çıkarıldığı 46 hektarlık alanda, surlar ile Celil Cami, Değerli Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Paşa Hanı, Çifte Isıdam, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıcın restore edilmesi planlanıyor.
“Eski Van Şehri’ni ayağa kaldırarak ilimize kazandıracağız”
Çalışmaları inceleyen Ilbay ve Büyükşehir Şehremaneti Komutan Vekili Âşık Balcı, AA muhabirine, Van Kalesi’nin güneyindeki “Sakat Van Şehri”nde haddinden fazla majör çalışmaların yapıldığını söyledi.
Projenin tamamlanmasıyla alanın cazibe merkezi haline geleceğini belirten Balcı, şunları kaydetti:
“Burayı yekpare anlamıyla aynı tarih, ticaret, turizm ve kültür adasına dönüştüreceğiz. Van Kalesi de küçümseyici heybetiyle alana ayrı ayrımsız gösteriş katıyor. Alandaki Celil Cami, Kızılca Minare, Miri Ambarı kadar tarihi yapılar restore edilecek. Şu dakika projeleri yapılıyor. Kültür Turizm Bakanlığı Evkaf Genel Müdürlüğü tarafından ihaleleri yapılacak. Hava Merkezlerini Tutma Programı kapsamında Bozuk Van Şehri’ni tekrardan ayağa kaldırarak ilimize kazandıracağız.”
Sakat Van Şehri’ne ehil çıkılması gerektiğini anlatan Balcı, “Çalışmalar tamamlandığında bura ilin tarihine, turizmine ve kültürüne heybetli yardım sunacak. Kente çok anlamlı aynı ürün kazandırmış olacağız. Çalışmalarda emeği sabık herkese teşekkür ederim.” dedi.
“Kazdığınız temas yerden gündüz fışkırıyor”
Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Şevli ise Van’dahi Osmanlı ve Selçuki dönemine ilişkin ayakta küsurat biraz yapının olduğunu, bunun dahi 1915-1917 yıllarında Ermeni ayaklanmaları ve Rus işgaliyle şehrin nakız edilmesinden kaynaklandığını bildirdi.
Çarkıt Van Şehri’nin o tarihlerde tamamen yakılıp yıkıldığını dile getiren Şevli, şöyle konuştu:
“Burayı gene ayağa kaplamak amacıyla üniversitemizin akademik danışmanlığında bir nice kurumla alay malay iş başlattık. Çok faal olan laf tarihi ve arkeoloji bölümlerimiz, kazı ve restorasyon çalışması yapıyor. Burada kamu binaları, çarşılar, üslup yolları vardı. Şu anda bunların yerleri tespit ediliyor. Tarihi dokusu ve otantik verimsiz üniversitemizin akademik ve bilimsel danışmanlığında baştan ayağa kaldırılacak. Bu çalışmalarla Sakat Van Şehri, ölmüş aynı kayran olmaktan çıkarılacak. Kazdığınız değme yerden gündüz fışkırıyor. İlimizin 7 bin yıllık geçmişi var. Mardin’e veya Diyarbakır’a gittiğinizde tarihi yerleri geziyorsunuz ama Van’de sakat tarihi çatı yok zira ağız ağıza yakılıp yıkıldı. Burada tarihi baştan canlandıracağız. İlimiz kadir turizm şehri olacak.”
DAKA Genel Sekreteri Halil İbrahim Güray dahi çalışmaları Cazibe Merkezlerini Sübvansiyon Programı kapsamında desteklediklerini söyledi.
Eski Van Şehri’nin oylumlu tıpkısı destinasyon olacağını anlatım eden Güray, “Çalışmalar başladı. Bu kapsamda alandaki maarif dükkanlar, amme binaları ve surlar baştan ayağa kaldırılacak. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Evkaf Umumi Müdürlüğü üstelik Ulu Cami, Altın Minare ve Hüsrev Ağır Hanı’nda restore çalışmalarının yapılması amacıyla emek başlattı. Bölgenin kalkınması amacıyla canla başla çalışıyoruz.” dedi.
Prof. Dr. Gülsen Temel, açılış alanlarında ve kazı toprağının elenmesi esnasında, büyük bölümü Osmanlı Dönemi’ne tarihlendirilen ayrımlı buluntu gruplarıyla karşılaştıklarını anlattı.
Bronz sikkeler, mühürler, tütün lüleleri, değişik nitelikte metal eşyalar, gülle ve şarapneller, elemli evrak parçaları ortaya çıkardıklarını tamlayan Mir, şöyle konuştu:
“Eserlerin hizmet, onarım ve arşivleme çalışmaları Van Müzesi’nde oluşturulan laboratuvar zarfında ehlihibre konferans müverrih ve restoratörlerin denetiminde sürdürülüyor. Kentin hafızasına erbap ayazlık ihtiyacı ve çabasının tıpkısı yansıması kendisine başlatılan Çarkıt Van Şehri çalışmalarının ilerleyen süreçlerde toplumun farklı kesimleri yoluyla daha dahi sahiplenilerek sürdürüleceğini rüya ediyorum.”
